In het WO2 Open Data Depot project verzamelt Netwerk Oorlogsbronnen bronnen – foto’s, audiovisueel materiaal, voorwerpen en archiefstukken – rondom verschillende thema’s binnen de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Hou de website van het Netwerk Oorlogsbronnen in de gaten voor nieuw materiaal.
Er is veel onduidelijkheid over auteursrechten binnen erfgoedorganisaties. Soms wordt er auteursrecht geclaimd door de erfgoedorganisatie, wanneer dit in werkelijk reeds vervallen is. Het WO2 Open Data Depot project probeert hierin duidelijkheid te scheppen door bronnen actief te bestempelen als publiek domein.
Zeker op het gebied van foto’s en audiovisueel materiaal ligt hier een grote uitdaging. Het ontstaan van publiek domein werken op 1 januari van het 71e jaar na het overlijden van de maker is lastig wanneer het gaat over de periode van 1940-1945. Een groot deel van de makers zou dan tijdens of binnen twee jaar na afloop van de Tweede Wereldoorlog overleden moeten zijn om het werk op dit moment in het publiek te doen belanden.
Een oplossing kan geboden worden door materiaal afkomstig van overheden, waarbij sommige werken – bijvoorbeeld besluiten en wetten – meteen in het publiek domein vallen. Daarnaast zullen werken, gemaakt door de overheid, waarbij wel auteursrecht geldt op 1 januari van het 71e jaar na publicatie in het publieke domein vallen. Op het gebied van de Tweede Wereldoorlog is dit is gunstig.
Publiek domein bij dienstverbanden korter
Tevens loont onderzoek naar dienstverbanden bij organisaties tijdens de Tweede Wereldoorlog, het auteursrecht ligt dan namelijk niet bij de maker zelf maar bij de organisatie. Deze uitzondering zorgt ervoor dat het auteursrecht op 1 januari van het 71e jaar na publicatie of zelfs creatie vervalt. Zo zijn een groot aantal foto’s van de Fotodienst der NSB reeds vrijgegeven als publiek domein door het Rijksmuseum via de Rijksstudio.
Publiek domein is niet overal hetzelfde
In andere landen vervalt het auteursrecht op werken van de overheid of organisaties soms zelfs nog sneller, zoals in Groot-Brittannië en Canada op 1 januari van het 51e jaar na publicatie. Denk hierbij aan materiaal afkomstig van de geallieerde legers, met prachtige beelden van de bevrijding van Nederland in 1944 en 1945.
Een mooi voorbeeld vormt de Library and Archives Canada, hier is een schat aan beelden van de bevrijding van Nederland te vinden. De foto’s zijn gemaakt door leden van het Canadese leger vóór 1 januari 1949, waardoor deze zich in het publiek domein bevinden. Voor gebruik op Wikipedia geldt: het werk moet in zowel in het land van herkomst – Canada –, als in de Verenigde Staten publiek domein zijn. Hier zijn ook meteen problemen te vinden op het gebied van tegenstrijdigheden en dubieuze claims. Zo staat ondanks de publiek domein status van een afbeelding, de collectiewebsite vermeldt dat de rechten verlopen zijn, toch een disclaimer op Wikipedia vermeldt: ’Library and Archives Canada does not allow free use of its copyrighted works’.
Prachtige voorbeelden van het WO2 Open Data Depot
Credit: Capt. Jack H. Smith / Canada. Dept. of National Defence / Library and Archives Canada / PA-144493 (Publiek Domein, Libaray and Archives Canada). Foto van Nederlandse kinderen op een Canadese Sherman tank van de Lord Strathcona’s Horse troepen in Harderwijk op 19 april 1945.
Credit: G. Barry Gilroy/Canada. Dept. of National Defence/Library and Archives Canada/PA-161933 (Publiek Domein, Libaray and Archives Canada). Foto van de Duitse generaal Johannes Blaskowitz terwijl hij bewaakt wordt door Private Howard Heath op het Canadese hoofdkwartier in Apeldoorn op 14 juni 1945.
Credit: G. Barry Gilroy/Canada. Dept. of National Defence/Library and Archives Canada/PA-161933 (Publiek Domein, Libaray and Archives Canada). Foto gemaakt door Canadese bevrijders op 17 april 1945, vlak na de bevrijding van Apeldoorn, van de arrestatie van collaborateurs.
Credit: Lieut. Barney J. Gloster / Canada. Dept. of National Defence / Library and Archives Canada / PA-192022 (Publiek Domein, Libaray and Archives Canada). Foto van Canadese troepen nabij Nijmegen op 22 januari 1945. De infanterie van The Queen’s Own Rifles dragen Britse winter camouflage pakken.
Over het Netwerkoorlogsbronnen
Het Netwerk Oorlogsbronnen wordt gefaciliteerd door het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en gefinancierd door het Ministerie van VWS, Vfonds en VSBfonds.